Neushoorn in the picture
Door: Frans Schepers
10 Oktober 2012 | Zuid-Afrika, KwaZulu
Het is nog vroeg als we ons naar het kleine vliegveld begeven in Ithala Game Reserve. Het grote wachten is begonnen; de kleine helikopter is al op zoek naar een volgende zwarte neushoorn. Een flimteam van African Renaissance (een Zuid-Afrikaanse filmbedrijf) en de BBC bereiden zich voor op de opnames van vandaag: de helikopter wordt volgeplakt met kleine camera’s die op afstand bediend kunnen worden. Zo worden beelden opgenomen uit de meest onverwachte hoeken. De BBC werkt aan een documentaire over de zwarte neushoorn die begin 2013 zal worden uitgezonden in zeker 34 landen. Aanleiding is de sterke toename van stroperij van neushoorns in de laatste jaren, vooral in Zuid-Afrika. De film zal dit in beeld brengen, maar ook de inspanningen van WWF en partners om deze nieuwe stroperij crisis te bestrijden.
Door een enorme stroperijgolf in de jaren ’70 en ’80 in de vorige eeuw kelderde het aantal zwarte neushoorns van zo’n 60.000 dieren naar een dieptepunt van ruim 2.100 begin jaren ’90. De soort dreigde uit te sterven maar natuurbeschermers en overheden kregen grip op de situatie. Met een enorme, gezamenlijke krachtinspanning is de zwarte neushoorn anno 2012 inmiddels meer dan verdubbeld. Het aantal ligt nu rond de 4.800 dieren, dat mag een enorm natuurbeschermingssucces heten! Maar de soort was nog niet uit de gevarenzone en wederom is het crisis en dreigt de nieuwe stroperijgolf roet in het eten te gooien. Dit geldt vooral voor de witte neushoorn, niet alleen omdat deze talrijker is (bijna 21.000 dieren) maar ook omdat die in een meer open landschap graast, en daardoor gemakkelijker prooi voor stropers is. Dit in tegenstelling tot de zwarte neushoorn, die afhankelijk is van struikgewas, dus meer in de bosjes leeft maar ook veel schuwer en minder talrijk is.
Na een korte briefing spoeden we ons weer naar het nieuwe reservaat; we rijden door het glooiende landschap van KwaZulu Natal. Vroeger was dit één aaneengesloten leefgebied van de zwarte neushoorn, maar de dieren zijn nu teruggedrongen tot reservaten. Dankzij het Black Rhino Range Expansion Project worden deze reservaten voor een groot deel weer aan elkaar verbonden.
Dit heeft ook grote voordelen voor andere diersoorten zoals olifanten, leeuwen, wilde honden, cheetah’s en andere. Er zijn privé landeigenaren, lokale gemeenschappen en reservaten die allemaal onderdeel zijn geworden van het project. Ze hebben allemaal zwarte neushoorns op hun land gekregen, en moeten daarvoor uiteraard aan allerlei zeer strenge eisen voldoen. De rol van Jacques Flamand, onze WWF projectleider, is potentieel leefgebied te vinden, met de landeigenaren gesprekken aan te gaan en ze over te halen om hun land ter beschikking te stellen. Is een gebied positief beoordeeld, dan wordt uiteraard alles vastgelegd in formele contracten, voordat de neushoorns worden losgelaten. Een van de problemen voor de landeigenaren is dat de kosten voor bescherming sterk zijn toegenomen: als gevolg van de toegenomen stroperij moeten ze meer geld uitgeven aan bescherming, toezicht en bestrijding van stroperij.
Inmiddels zijn we aangekomen in het nieuwe reservaat en het tafereel herhaalt zich: na ruim een uur wachten komt het bericht door dat neushoorn nummer vier is gevonden, dat hij aan de heli wordt gehangen en over 20 minuten bij ons zal zijn. Ook ditmaal is het een stier die wordt geland en na zo’n 20 minuten klaar is om wakker te worden en zijn soortgenoten op te zoeken. Alles loopt wederom gesmeerd; het is indrukwekkend om te zien hoe het team van dierenartsen, technici, helpers en piloten op elkaar zijn ingespeeld met maar één doel: de neushoorn veilig, met zo weinig mogelijk stress zo snel mogelijk weer los te kunnen laten. Het wakker worden van deze neushoorn kan ik deze keer zelf aanschouwen: als hij ontwaakt rolt hij op zijn rug, op zijn zijkant en voor dat ik het weet staat hij op vier poten. Wat wankelend komt hij onze kant op, we maken dat we wegkomen en langzaam verdwijnt hij uit het zicht.
We verhuizen naar het Hhluwe-Imfolozi reservaat, zo’n 150 km verderop waar we neerstrijken in een safaritent. Onderweg doen we boodschappen in de lokale Spar supermarkt. Die avond hebben we samen met het team van de BBC een zelfgemaakte braai van Afrikaanse ‘boerewors’, gepofte aardappelen, salade en rode wijn. Een gevlekte hyena komt ons nog bezoeken, hij komt tot op 8 meter afstand maar vormt geen gevaar voor ons of de boerenwors. Een supergezellige avond, maar om 10 uur kruipen we in ons bed zodat we morgen weer vroeg paraat kunnen zijn.
Door een enorme stroperijgolf in de jaren ’70 en ’80 in de vorige eeuw kelderde het aantal zwarte neushoorns van zo’n 60.000 dieren naar een dieptepunt van ruim 2.100 begin jaren ’90. De soort dreigde uit te sterven maar natuurbeschermers en overheden kregen grip op de situatie. Met een enorme, gezamenlijke krachtinspanning is de zwarte neushoorn anno 2012 inmiddels meer dan verdubbeld. Het aantal ligt nu rond de 4.800 dieren, dat mag een enorm natuurbeschermingssucces heten! Maar de soort was nog niet uit de gevarenzone en wederom is het crisis en dreigt de nieuwe stroperijgolf roet in het eten te gooien. Dit geldt vooral voor de witte neushoorn, niet alleen omdat deze talrijker is (bijna 21.000 dieren) maar ook omdat die in een meer open landschap graast, en daardoor gemakkelijker prooi voor stropers is. Dit in tegenstelling tot de zwarte neushoorn, die afhankelijk is van struikgewas, dus meer in de bosjes leeft maar ook veel schuwer en minder talrijk is.
Na een korte briefing spoeden we ons weer naar het nieuwe reservaat; we rijden door het glooiende landschap van KwaZulu Natal. Vroeger was dit één aaneengesloten leefgebied van de zwarte neushoorn, maar de dieren zijn nu teruggedrongen tot reservaten. Dankzij het Black Rhino Range Expansion Project worden deze reservaten voor een groot deel weer aan elkaar verbonden.
Dit heeft ook grote voordelen voor andere diersoorten zoals olifanten, leeuwen, wilde honden, cheetah’s en andere. Er zijn privé landeigenaren, lokale gemeenschappen en reservaten die allemaal onderdeel zijn geworden van het project. Ze hebben allemaal zwarte neushoorns op hun land gekregen, en moeten daarvoor uiteraard aan allerlei zeer strenge eisen voldoen. De rol van Jacques Flamand, onze WWF projectleider, is potentieel leefgebied te vinden, met de landeigenaren gesprekken aan te gaan en ze over te halen om hun land ter beschikking te stellen. Is een gebied positief beoordeeld, dan wordt uiteraard alles vastgelegd in formele contracten, voordat de neushoorns worden losgelaten. Een van de problemen voor de landeigenaren is dat de kosten voor bescherming sterk zijn toegenomen: als gevolg van de toegenomen stroperij moeten ze meer geld uitgeven aan bescherming, toezicht en bestrijding van stroperij.
Inmiddels zijn we aangekomen in het nieuwe reservaat en het tafereel herhaalt zich: na ruim een uur wachten komt het bericht door dat neushoorn nummer vier is gevonden, dat hij aan de heli wordt gehangen en over 20 minuten bij ons zal zijn. Ook ditmaal is het een stier die wordt geland en na zo’n 20 minuten klaar is om wakker te worden en zijn soortgenoten op te zoeken. Alles loopt wederom gesmeerd; het is indrukwekkend om te zien hoe het team van dierenartsen, technici, helpers en piloten op elkaar zijn ingespeeld met maar één doel: de neushoorn veilig, met zo weinig mogelijk stress zo snel mogelijk weer los te kunnen laten. Het wakker worden van deze neushoorn kan ik deze keer zelf aanschouwen: als hij ontwaakt rolt hij op zijn rug, op zijn zijkant en voor dat ik het weet staat hij op vier poten. Wat wankelend komt hij onze kant op, we maken dat we wegkomen en langzaam verdwijnt hij uit het zicht.
We verhuizen naar het Hhluwe-Imfolozi reservaat, zo’n 150 km verderop waar we neerstrijken in een safaritent. Onderweg doen we boodschappen in de lokale Spar supermarkt. Die avond hebben we samen met het team van de BBC een zelfgemaakte braai van Afrikaanse ‘boerewors’, gepofte aardappelen, salade en rode wijn. Een gevlekte hyena komt ons nog bezoeken, hij komt tot op 8 meter afstand maar vormt geen gevaar voor ons of de boerenwors. Een supergezellige avond, maar om 10 uur kruipen we in ons bed zodat we morgen weer vroeg paraat kunnen zijn.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
